Najlepsza obrona przed kolejnym czerniakiem

Sprawdzaj swoją skórę: Samodzielne badanie skóry może pomóc osobom, które przeżyły czerniaka, we wczesnym wykryciu kolejnego czerniaka.

Jeśli byłeś leczony na czerniaka, możesz już nigdy nie zachorować na kolejnego czerniaka. U wielu osób tak się nie dzieje. Ważne jest jednak, aby wiedzieć, że istnieje większe ryzyko zachorowania na kolejny nowotwór. Ryzyko to dotyczy każdego, kto chorował na czerniaka.

Czerniak może również powrócić po leczeniu. Ryzyko nawrotu czerniaka jest większe, jeśli czerniak, który:

• był gruby
• wyglądał jak otwarta rana (krwawił i tworzył strupy, zanim został wyleczony)
• Był otoczony przez inne czerniaki
• Rozprzestrzenił się do jednego lub więcej węzłów chłonnych.

Dlaczego czerniak powraca?

Jak każdy inny nowotwór, czerniak powraca, gdy niektóre komórki nowotworowe przetrwają leczenie. Twój dermatolog lub onkolog (lekarz specjalizujący się w leczeniu nowotworów) robi wszystko, co możliwe, aby temu zapobiec. Czasami jednak komórki nowotworowe przeżywają.

Jeśli komórki rakowe przeżyją, mogą się namnożyć i rozrosnąć w czerniaka. Terminem medycznym określającym taką sytuację jest nawrót.

Gdzie dochodzi do nawrotu czerniaka?

Może on powrócić w tym samym miejscu lub na tej samej części ciała. Jest to najczęstsza sytuacja.

Czerniak może także powrócić daleko od miejsca, w którym wystąpił pierwszy przypadek. Na przykład, jeśli miałeś czerniaka na plecach, może on powrócić na ramieniu.

Może on również pojawić się wewnątrz ciała. Jeśli czerniak pojawi się wewnątrz ciała, najprawdopodobniej pojawi się w węzłach chłonnych, płucach, wątrobie, mózgu, kościach lub przewodzie pokarmowym.

W jaki sposób powracający czerniak może pojawić się w nowym miejscu?

Czerniak rozprzestrzenia się, gdy komórki nowotworowe oddzielają się od pierwotnego czerniaka. Gdy komórki się odłączą, mogą pozostać w miejscu, w którym się znajdują, lub przemieścić się do innej części ciała.

Ponieważ komórki nowotworowe pochodzą z pierwotnego czerniaka, mówi się, że nowotwór powrócił. Jest to prawdą nawet wtedy, gdy powracający czerniak wydaje się być oddalony od pierwotnego czerniaka.

Kiedy dochodzi do nawrotu czerniaka?

Nawrót czerniaka jest najbardziej prawdopodobny w ciągu pierwszych 5 lat po leczeniu.

Jeśli pacjent pozostaje wolny od czerniaka przez 10 lat, nawrót czerniaka jest mniej prawdopodobny. Nie jest to jednak niemożliwe. Badania wykazują, że czerniak może powrócić po 10, 15, a nawet 25 latach od pierwszego leczenia. Zdarza się to jednak rzadziej.

Najlepsza obrona: Regularne badanie skóry i ochrona przed promieniowaniem UV

Świadomość zwiększonego ryzyka zachorowania na kolejnego czerniaka może być przygnębiająca, ale jest też dobra wiadomość:

• Badania skóry mogą pomóc we wczesnym wykryciu czerniaka, kiedy można go skutecznie leczyć.
• Ochrona skóry przed szkodliwym promieniowaniem ultrafioletowym (UV) może zmniejszyć ryzyko zachorowania na kolejny nowotwór skóry, w tym czerniaka.

Badania skóry: Niezbędne są dwa rodzaje badań skóry - 1) comiesięczne samokontrolne badania skóry i 2) kontrolne badania u dermatologa. Badania te mogą pomóc we wczesnym wykryciu kolejnego czerniaka, co pozwala na jego skuteczne leczenie.

Samodzielne badania skóry są ważne nawet wtedy, gdy bada cię dermatolog. W jednym z badań pacjenci jako pierwsi wykryli 73% czerniaków, które u nich powróciły.

Jeśli nie jesteś pewien, jak sprawdzać swoją skórę (i węzły chłonne), powiedz o tym dermatologowi. Nawet jeśli powodem jest słaby wzrok lub niemożność sprawdzenia pewnych obszarów ciała, ważne jest, aby dermatolog o tym wiedział. Dermatolog często ma sposoby na rozwiązanie takich problemów.

Samokontrola skóry jest tak ważna, że zaleca się ją przez całe życie.

Należy także przestrzegać wszystkich wizyt kontrolnych u dermatologa (lub onkologa). Badania te są zalecane co 3 do 6 miesięcy przez co najmniej pierwszy rok po leczeniu.

Po tym czasie dermatolog (lub onkolog) poinformuje pacjenta, jak często powinien się zgłaszać na wizyty kontrolne. W przypadku wielu pacjentów są to wizyty raz na 6 lub 12 miesięcy. Badania te są również zalecane przez całe życie.

Ochrona przed promieniowaniem UV: Oznacza to ochronę skóry i oczu przed szkodliwym promieniowaniem UV, pochodzącym ze słońca, łóżek opalających i lamp opalających.

Możesz zmniejszyć ryzyko zachorowania na kolejnego czerniaka, zawsze chroniąc skórę przed słońcem.

Jeśli nie masz pewności, jak chronić skórę przed promieniowaniem UV, zapytaj dermatologa.

To normalne, że odczuwasz niepokój

Świadomość, że możesz zachorować na kolejnego czerniaka może wywołać u każdego uczucie niepokoju i zmartwienia. Na początku każda zmiana w organizmie może przekonać Cię, że masz kolejnego czerniaka.

Podjęcie odpowiednich działań może pomóc uspokoić myśli. Badanie własnej skóry i przestrzeganie wszystkich wizyt kontrolnych może pomóc w jak najwcześniejszym wykryciu oznak raka skóry. Chronienie się przed szkodliwym promieniowaniem UV pomaga zmniejszyć ryzyko zachorowania na kolejny nowotwór skóry, w tym czerniaka.

Z czasem te zdrowe nawyki powinny sprawić, że poczujesz się normalnie i będziesz mieć pewność, że w przypadku nawrotu czerniaka lub zachorowania na kolejny nowotwór, zostanie on wcześnie wykryty.

Piśmiennictwo
Benvenuto-Andrade, Oseitutu A, et al. "Cutaneous melanoma: Surveillance of patients for recurrence and new primary melanomas." Dermatol Ther. 2005 Nov-Dec;18(6):423-35.

Faries MB, Steen S, et al. "Late recurrence in melanoma: clinical implications of lost dormancy." J Am Coll Surg. 2013 Jul;217(1):27-34.

Francken AB, Shaw HM, et al. "Detection of first relapse in cutaneous melanoma patients: implications for the formulation of evidence-based follow-up guidelines." Ann Surg Oncol. 2007 Jun;14(6):1924-33.

Paek SC, Sober AJ, et al. "Cutaneous melanoma." In: Wolff K, Goldsmith LA, et al. Fitzpatrick's Dermatology in General Medicine (seventh edition). McGraw Hill Medical, New York, 2008: 1156-7.

Uliasz A and Lebwohl M. "Patient education and regular surveillance results in earlier diagnosis of second primary melanoma." Int J Dermatol. 2007 Jun;46(6):575-7.